Mały Słownik Języka Polskiego pod hasłem metoda podaje:
- sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu.
- sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i przedstawiania wyników tych badań. (Skorupka i in., 1989, 383).
T. Kotarbiński ujmuje metodę jako system postępowania i określa ją jako sposób wykonania czynu złożonego, polegający na określonym doborze i układzie działań składowych, a przy tym uplanowiony i nadający się do wielokrotnego stosowania (Okoń, 2001).
Wg G. Jastrzębowskiej metoda to
systematycznie stosowany sposób pracy z pacjentem, zespół celowych, jasno określonych czynności, realizowanych za pomocą odpowiednio dobranych i uznanych środków, które doprowadzą do rozwiązania danego problemu.
(Gałkowski, 2001, 652).
W terapii logopedycznej rzadko stosuje się tylko jeden rodzaj metod., co wynika z konieczności realizowania zasady kompleksowych oddziaływań. Wybór metod - stosowanych w terapii logopedycznej - zawsze uwarunkowany jest rodzajem zaburzenia. Sposób pracy terapeutycznej musi być dostosowany do wieku i możliwości pacjenta.
W literaturze przedmiotu nie dokonano do tej pory pełnej kategoryzacji metod stosowanych w terapii logopedycznej. K. Błachnio (1989) podjęła próby takiej systematyzacji, dzieląc je ogólnie na metody werbalne i niewerbalne. Z kolei G. Jastrzębowska (2001) dokonuje podziału metod mając na uwadze interdyscyplinarny charakter logopedii jako nauki oraz fakt, że efektywność terapii logopedycznej zależy od kompleksowego podejścia do problemu.
Metody ogólne stosowane w terapii logopedycznej:
- Logopedyczne
- stosowane tylko w postępowaniu logopedycznym i dla niego specyficzne (np. metody mechaniczne).
- Lingwistyczne - szeroko wykorzystywane w logopedii, powstałe na podstawie wiedzy zaczerpnietej z różnych działów językoznawstwa, m. in. fonetyki, morfologii, kultury żywego słowa (np. metody fonetyczne).
- Pedagogiczne - stworzone na gruncie i na użytek terapii pedagogicznej, zaadoptowane przez logopedię (np. metoda dobrego startu).
- Psychologiczne - mając na uwadze psychologiczne uwarunkowania i skutki zaburzeń mowy (np. techniki relaksacyjne).
- Medyczne - postępowanie specjalistyczne konieczne zwłaszcza w przypadkach poważnych zaburzeń mowy (afazja, dysartria) oraz różnych wad rozwojowych (np. rozszczepy podniebienia, wady zgryzu).
W obrębie metod ogólnych wyróżnia się szereg technik (metod szczegółowych), które można przyporządkować którejś z pięciu wyżej podanych grup.
Metody szczegółowe:
- Logopedyczne:
- ćwiczenia logopedyczne: oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne, usprawniające motorykę i kinestezję narządów mowy, słuchu fonematycznego, autokontroli słuchowej;
- pokaz i wyjaśnianie ułożenia narządów artykulacyjnych;
- uczulanie miejsc artykulacji;
- mechaniczne układanie narządów artykulacyjnych za pomocą sond, szpatułek;
- odczytywanie mowy z ruchów ust;
- wykorzystywanie pewnych nieartykułowanych dźwięków lub czynności fizjologicznych organizmu do tworzenia nowych głosek (np. wibracje warg, dmuchanie, chuchanie, itp.);
- kontrola wzrokowa;
- kontrola dotykowa i czucia skórnego dłoni; - fonogesty;język migowy;
- metoda cienia;
- mówienie wydłużone (metoda sztucznego echa);
- metoda maskowania.
-
Lingwistyczne:
- metoda substytucyjna Seemana wraz z jej różnymi modyfikacjami;
- metoda słów kluczowych i rozpoczynania od nich terapii;
- ćwiczenia dykcyjne.
-
Pedagogiczne:
- metoda dobrego startu;
- gesty umowne;
- ćwiczenia rytmizujące;
- mówienie rytmiczne;
- ćwiczenia słuchu muzycznego;
- metoda ośrodków pracy (zainteresowań).
- Psychologiczne:
- techniki relaksacyjne;
- psychodrama;
- hipnoterapia;
- psychoterapia treningowa.
- Medyczne:
- farmakoterapia;
- fizykoterapia;
- laseroterapia;
- akupunktura;
- akupresura;
- metoda wokalistyczna Mitrinowicz;
- różne zabiegi medyczne (chirurgiczne, ortodontyczne, audiologiczne, foniatryczne).
Bibliografia:
Błachnio K. (1989): Wybrane zagadnienia z metodyki logoterapii. Podręczny słownik terminów specjalistycznych stosowanych w logopedii, Warszawa
Gałkowski T., Jastrzębowska (red.) (2001): Logopedia. Pytania i odpowiedzi, Opole
Okoń W. (2001): Nowy Słownik Pedagogiczny
Skorupka S. i in. (1989): Mały Słownik Języka Polskiego, PWN