Z . Tarkowski przyjmuje operacyjną definicję jąkania, która brzmi:
Jąkanie jest zaburzeniem komunikacji występującym w określonych sytuacjach, którego podstawowymi symptomami są niepłynność mówienia i logofobia oraz zmiany neuromięśniowe i wegetatywne.
Przyjmując tą definicję, aby zbadać jąkanie należy określić:
- nasilenie niepłynności mówienia,
- nasilenie logofobii,
- lokalizację współruchów i objawów wegetatywnych.
Opracowany przez Z. Tarkowskiego Kwestionariusz Niepłynności Mówienia i Logofobii (KNML) składa się z podręcznika i protokołów badań. W podręczniku można wyróżnić dwie zasadnicze części: diagnostyczną terapeutyczną. Uzupełnieniem części terapeutycznej są protokoły badań, zawierające informacje o pacjencie i jego jąkaniu. KNML służy do badania dzieci (powyżej 5 roku życia), młodzieży oraz dorosłych. Badanie przy pomocy KNML przeprowadza się z pacjentem lub jego opiekunem.
Sposób badania:
- Kwestionariusz A - badanemu zadaje się 10 pytań określających sytuacje, w których występuje u niego niepłynność mówienia, np. rozmowa przez telefon, rozmowa z nauczycielem, odpowiadanie w klasie i ocenia się w czterostopniowej skali: nie jąkam się wcale, trochę się jąkam, często się jąkam, prawie zawsze się jąkam.
- Kwestionariusz B - oceniana jest logofobia w dziesięciu wybranych sytuacjach w czterostopniowej skali: nie boję się mówić, trochę boję się mówić, boję się mówić (przeżywam strach), bardzo boję się mówić.
- Kwestionariusz C - podsumowuje występujące u badanego objawy neuromięśniowe (np. współruchy), wegetatywne (np. czerwienienie, pocenie), psychologiczne (np. unikanie wzroku).
Podsumowanie punktów wyznacza poziom niepłynności mówienia i logofobii oceniany jako: niski (0-2 pkt), przeciętny (2-4 pkt) i wysoki (5-6 pkt).