Kryterium objawowe (wg L. Kaczmarka)
- Zaburzenia treści:
- zaburzenia procesu uogólniania i abstrakcji
- brak logiki w budowanych tekstach
- nieprawidłowości w ukierunkowaniu myślenia (schizofazja)
- Zaburzenia języka
(formy językowej):
- niemota
- afazja
- alalia
- agramatyzm
- przejęzyczenia i pomyłki
- Zaburzenia substancji:
-
w płaszczyźnie suprasegmentalnej (akcent, tempo, rytm, melodia):
- jąkanie
- rynolalia (nosowanie)
- mowa bezkrtaniowców
- afonia
- bradylalia (zwolnione tempo mowy)
- tachylalia (b. szybkie tempo mówienia)
- giełkot (mowa bezładna - tachylalia + chaotyczny sposób językowego formułowania myśli)
-
w płaszczyźnie segmentalnej (głoski):
- dyslalia
- w płaszczyźnie supra i segmentalnej:
- palatolalia (roszczepy)
- mutyzm (zamilknięcie)
-
w płaszczyźnie suprasegmentalnej (akcent, tempo, rytm, melodia):
Kryterium przyczynowe (wg Wł. Ołtuszewskiego)
- Zaburzenia ośrodkowe czyli afazje (zaburzenie percepcji)
- Zaburzenia obwodowe motoryczne czyli dysartrie (zaburzenie realizacji)