Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w uczeniu się m. in. czytania, pisania, liczenia. Trudności te wynikają z pewnych zakłóceń w rozwoju u dziecka czynności mowy, spostrzegania, pamięci (słuchowej i wzrokowej), ruchu czy koncentracji.
Dysleksja rozwojowa nie jest wynikiem wolniejszego rozwoju umysłowego czy braku inteligencji. Może
przytrafić się
dzieciom o prawidłowym rozwoju umysłowym, które często osiągają świetne wyniki w testach inteligencji Dysleksja nie jest też chorobą czy kalectwem.
Specjaliści wyróżniają różne rodzaje dysleksji rozwojowej:
- dysleksja: trudności w czytaniu, dzieci z dysleksją czytają zwykle wolniej,
- dysortografia: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym popełnianie błędów ortograficznych),
- dysgrafia: trudności w opanowaniu czytelnego pisania (bazgranie jak kura pazurem),
- dyskalkulia: trudności w uczeniu się matematyki.
U jednej osoby mogą występować wszystkie rodzaje dysleksji rozwojowej, najczęściej zdarza się występowanie dysleksji wraz z dysortografią.
Według różnych badań kłopoty dyslektyczne ma od 10 do 15 proc. populacji.
W literaturze podawane są następujące koncepcje etiologiczne dotyczące pierwotnych przyczyn dysleksji rozwojowej:
- Koncepcja genetyczna zakłada, że przyczyną dysleksji są dyskretne zmiany w centralnym układzie nerwowym, które warunkują zaburzenia funkcjonalne, leżące u podstaw trudności w czytaniu i pisaniu. Nośnikiem tych zaburzeń są patologiczne geny przekazywane z pokolenia na pokolenie. Sądzi się, że dziedziczne uwarunkowania dotyczą 20-30% dzieci dyslektycznych.
- Koncepcja organiczna zakłada, że przyczyną dysleksji są organiczne mikrouszkodzenia struktury tych okolic mózgu, które są odpowiedzialne za czynności czytania i pisania. Do mikrouszkodzeń może dojść wskutek działania czynników patogennych (chemicznych, fizycznych, biologicznych) na centralny układ nerwowy w okresie prenatalnym i okołoporodowym.
Diagnoza dysleksji rozwojowej powinna być prowadzona przez zespół specjalistów (psycholog, pedagog, logopeda, lekarze - foniatra, okulista, psychiatra dziecięcy) i obejmować:
- szczegółową ocenę poziomu czytania i pisania (badanie pedagogiczne)
- ocenę poziomu rozwoju umysłowego (badanie psychologiczne)
- ocenę funkcji uczestniczących w czynności czytania i pisania: językowych, percepcyjno-motorycznych i ich integracji (badanie psychologiczne i pedagogiczne)
w razie zaburzeń emocjonalnych i psychosomatycznych spowodowanych długotrwałym stresem szkolnym wskazana konsultacja logopedy (badanie mowy), a także psychiatry dziecięcego.
Opinia specjalistyczna nie zwalnia ucznia od wymagań lecz ma służyć ukierunkowaniu pomocy (terapii pedagogicznej).
Informacją o objawach dysleksji jest przede wszystkim ocena głośnego czytania (tempa, techniki i liczby błędów) oraz stopnia zrozumienia przeczytanego tekstu. Z kolei ocena poziomu pisania obejmuje analizę zeszytów oraz prac pisemnych dziecka: ze słuchu (dyktando), ze wzoru (przepisywanie), z pamięci.
Zwykle symptomy zapowiadające trudności w czytaniu i pisaniu zauważane są u dzieci dopiero w okresie ich nauczania początkowego, a powinny być dostrzeżone w okresie przedszkolnym. Są to objawy dysharmonii rozwoju psychoruchowego (opóźnienia rozwoju niektórych funkcji poznawczych i ruchowych), które leżą u podstaw uczenia się czytania i pisania. W takich wypadkach mówi się o ryzyku dysleksji. Więcej - tutaj.
Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci nie są jednolitym syndromem zaburzeń. Uwarunkowane one są j e d n y m lub też k i l k o m a jednocześnie patomechanizmami (zaburzeniami prostszych funkcji leżących u podstaw złożonej czynności czytania i pisania).
Są to:
- zaburzenia przetwarzania wzrokowego lub wzrokowo-przestrzennego- podłożem tego patomechanizmu jest zaburzenie uwagi, spostrzegania, pamięci i wyobraźni wzrokowej, często połączone z zaburzeniami spostrzegania przestrzeni lub zaburzeniami motoryki rąk czy też koordynacji wzrokowo-ruchowej;
- zaburzenia przetwarzania językowego- podłożem tego patomechanizmu są zaburzenia uwagi, spostrzegania, pamięci i wyobraźni słuchowej dźwięków mowy (aspekt fonologiczny języka) i/lub zaburzenia innych funkcji językowych (aspekt syntaktyczny i semantyczny języka);
- zaburzenia integracji funkcji percepcyjno-motorycznych i językowych.
Jak wskazuje powyższa typologia każde dziecko z dysleksją może mieć nieco inne objawy zaburzeń i inne problemy szkolne. Udzielając mu pomocy należy uwzględnić jego indywidualne, specjalne potrzeby edukacyjne. Przykładowe ćwiczenia na stronie http://www.reedukacja.prv.pl/.
Więcej na stronach:
Ośrodka Terapii i Diagnozy Dysleksji USUS w Gdańsku - http://www.dysleksja.pl/.
Polskiego Towarzystwa Dysleksji - http://dysleksja.univ.gda.pl/.