logopedia.net.pl

Efektywność terapii osób jąkających się

Efektywności jest pojęciem wieloznacznym. Według prof. Z. Tarkowskiego wskaźnikiem efektywności jest stopień realizacji celu, co wyraża wzór:

E = f / C

gdzie:

E - efektywność

f - funkcja

C ? cel

Efektywność terapii bardzo trudno jest ocenić bez wyznaczenia jej celów. Działanie bezcelowe jest bowiem z natury mało skuteczne.

Zasadnicze cele terapii określa się zazwyczaj w zależności od tego, jak rozumie się istotę jąkania.

  • Jeżeli jąkanie to niepłynność mówienia, to zasadniczym celem terapii jest poprawa płynności mówienia.
  • Jeżeli jąkanie to zaburzenie komunikacji interpersonalnej, to zasadniczym celem terapii jest poprawa tej komunikacji.
  • Jeżeli istota jąkania to problemy osobiste jąkającego się, to zasadniczym celem terapii jest niesienie pomocy w ich rozwiązaniu.
  • Jeżeli istota jąkania to niepłynność mówienia i reakcje na nie, to zasadniczym celem terapii jest poprawa płynności mówienia i zmiana tych reakcji.

Zdaniem prof. Z. Tarkowskiego zdecydowana większość logopedów utożsamia jąkanie z niepłynnością mówienia. Dla nich podstawowym, a zazwyczaj i jedynym celem terapii jest zmniejszenie tej niepłynności lub jej usuniecie. Tak postawiony cel jest w prawdzie ambitny, ale wąski i jednowymiarowy, gdyż w przypadku braku poprawy płynności mówienia terapia jest uznana za nieskuteczną.

Możliwość osiągania efektów terapii osób jąkających się zwiększymy, jeżeli generalnie rozszerzymy jej cele o:

  • zwiększenie umiejętności komunikowania się,
  • pomoc w rozwiązywaniu problemów osobistych związanych z niepłynnością mówienia,
  • zmianę reakcji psychicznych i fizjologicznych towarzyszących tej niepłynności.

Rozszerzenie celów terapii stanowi podstawę wzrostu jej efektywności. Można skutecznie pomagać jąkającemu koncentrując się na jego osobie, a nie na jego aparacie mowy i poprawianiu jego płynności mówienia, gdy cele terapeutyczne połączymy z ważnymi celami życiowymi: edukacyjnymi, zawodowymi, rodzinnymi itp.

Prof. Z. Tarkowski terapię uznaje za efektywną, mimo że nie doprowadziła do poprawy płynności mówienia, ale za to spowodowała trwałą zmianę reakcji na tę niepłynność, z negatywnych na pozytywne. Czasem pacjent i jego terapeuta muszą zadowolić się tym, co możliwe do osiągnięcia.

Efektywność terapii osób jąkających się zależy od wielu czynników, które związane są:

  • z osobą jąkającą się (wiek, trwałość dysfunkcji, motywacja, cechy osobowościowe);
  • terapeutą (nastawienie, wiara siebie, przygotowanie, kreatywność);
  • procesem terapeutycznym (kontakt, techniki, czas);
  • otoczeniem (szkoła, rodzina, rówieśnicy, praca).

Prof. Z. Tarkowski podkreśla, że im młodsze jest dziecko jąkające się, tym jego terapia jest bardziej skuteczna. Dlatego należy objąć opieką logopedyczną wszystkie małe dzieci jąkające się i traktować je jako grupę ryzyka. Jąkanie wieloletnie i zaawansowane stanowi trwałą dysfunkcję aparatu mówienia i powrót do pełnej płynności jest zgoła niemożliwy.

Skutecznego terapeutę jąkających się wyróżnia to, że:

  • ma efekty, potrafi je rejestrować i prezentować,
  • umie wskazać wiele celów terapeutycznych i dookreślić je,
  • jest zaangażowany i umie motywować,
  • wierzy w siebie i swoją metodę,
  • myśli kreatywnie, a działa elastycznie,
  • stale się uczy,
  • lubi wyzwania,
  • zna granice swojego profesjonalizmu i stara się ich nie przekraczać,
  • dba o wizerunek zawodowy i społeczny,
  • jest współczujący, lecz skuteczny.