logopedia.net.pl

Metodyka terapii logopedycznej dzieci upośledzonych umysłowo

Oddziaływania rewalidacyjno - pedagogiczne wobec dzieci upośledzonych umysłowo mają niewątpliwe znaczenie dla rozwijania i usprawniania zaburzonych u nich funkcji. Wymaga to przemyślanych i dobrze zaplanowanych działań, opartych na głębokiej znajomości dziecka, jego możliwości, potrzeb, uczuć, pragnień, a także środowiska wychowawczego.

W działaniach metodycznych podczas terapii logopedycznej uwzględnia się stan opanowania mowy przez dane dziecko i jednocześnie etapizację tego procesu.

Nowoczesna terapia logopedyczna w dużym stopniu uwzględnia całą osobowość dziecka z zaburzeniami mowy, co ma korzystne następstwa w diagnostyce i dydaktyce logoterapii.

Proces terapii logopedycznej obejmuje całokształt zasad organizacyjnych, treści, metod, form, środków materialnych tworzących spójną strukturę z ukierunkowaniem na realizację określonych celów.

Terapia logopedyczna dzieci upośledzonych umysłowo jest procesem długotrwałym, żmudnym, często nie przynoszącym zamierzonych efektów, co może prowadzić do zniechęcenia ze strony dziecka, jak i jego rodziców. Dlatego metody stosowane w pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo powinny zawierać dużo elementów uatrakcyjniających zajęcia.

Mając na uwadze, iż terapia logopedyczna musi być dostosowana do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka, ważne jest by logopeda stosował nie tylko sprawdzone formy terapii, lecz także poszukiwał nowe możliwości terapeutyczne. Jedną z nich jest muzyka.

Wyniki terapii muzyką są w stanie obalić najbardziej pesymistyczne, stereotypowe wyobrażenia o osobach niepełnosprawnych intelektualnie, nawet tych o najgłębszym stopniu upośledzenia. Muzyka może stać się więc ważnym bodźcem stymulującym rozwój dziecka upośledzonego umysłowo.

Znaczenia muzyki dla stymulowania i usprawniania dziecka upośledzonego umysłowo nie sposób przecenić. Muzyka, inspirowany nią ruch oraz mowa rytmizowana i ekspresyjna mieszczą w sobie właściwości regulatywne w odniesieniu do motoryki, psychiki i zachowań społecznych dzieci.

Ze względu na specyfikę upośledzenia umysłowego możliwość odbioru intensywnego strumienia bodźców jest ograniczona. W czasie zajęć z muzyką wszystkie bodźce działające na dziecko niepełnosprawne intelektualnie są ze sobą w prosty sposób połączone, wielokrotnie powtarzane, reakcje są wywoływane i podtrzymywane w sposób ciągły przez słyszaną muzykę, która przez swoje elementy (metrum, tempo i rytm) wydaje dzieciom polecenia , których nie trzeba rozumieć drogą pojęciową. K. Mrugalska pisze, że wyjątkowość rytmiki polega na tajemniczej atrakcyjności muzyki jako bodźca i regulatora reakcji osób upośledzonych umysłowo. Muzyka i rytm - jak pisze autorka - są bodźcami omijającymi barierę trudności intelektualnych i warstwę słowną poleceń, pozwalając na reakcje spontaniczne i niczym nie skrępowane. Chodzi o to, żeby dziecko chciało działać i aby aktywność ta sprawiła mu przyjemność.

Praca z dzieckiem niepełnosprawnym umysłowo wymaga od logopedy szerokiej wiedzy o upośledzeniu umysłowym i specyfice rozwoju dziecka. Niezbędna jest również znajomość środowiska rodzinnego: najbliższego otoczenia, w jakim dziecko się rozwija. Pozwala to dokładniej poznać potrzeby i możliwości rozwoju dziecka. Angażowanie rodziców do udziału w terapii dziecka pozwala zachować jej ciągłość oraz przyspiesza efektywność.

Kompleksowa terapia logopedyczna obejmująca stymulację wielu różnych funkcji, pozwala na osiągnięcie sukcesu w zakresie usuwania zaburzeń mowy, ułatwia dziecku funkcjonowanie w grupie i środowisku rodzinnym.

Formy terapii należy dobierać w zależności do potrzeb i możliwości dziecka oraz warunków jego życia.

Metody stosowane w pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo powinny być doskonalsze, niż z dzieckiem o normalnym rozwoju umysłowym, które ma przecież korzystniejsze predyspozycje intelektualne, motywacyjne czy warunki w środowisku rodzinnym.

W czasie terapii logopedycznej należy przestrzegać następujących zasad:

  • Ze względu na wiek dziecka zajęcia powinny być prowadzone w formie zabawowej.
  • Powinny być różnorodne, urozmaicone środkami dydaktycznymi.
  • Nie powinny wydłużać się w czasie, aby nie powodowały zmęczenia i zniechęcenia dziecka.
  • Powinny być stopniowane pod względem trudności - od najłatwiejszych do najtrudniejszych.
  • Ćwiczeniom powinno towarzyszyć rozsądne udzielanie pomocy przez logopedę dotyczące jedynie spraw technicznych i organizacyjnych

Wymienione zasady mają charakter uniwersalny, gdyż odnoszą się nie tylko do postępowania w zakresie prowadzenia zajęć logopedycznych, lecz także powinny być przestrzegane przy podejmowaniu wszelkich działań rewalidacyjno - dydaktycznych z dzieckiem upośledzonym umysłowo.

Literatura:

Bartkowicz Z., Czynniki pozaintelektualne w uczeniu się upośledzonych umysłowo. W: Wybrane zagadnienia z psychologii dzieci upośledzonych umysłowo. Sękowska Z. (red.), Wyd. UMCS, Lublin

Błachnio K., Vademecum logopedyczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1992

Janosz B., Zajęcia muzyczno-rytmiczne w szkole życia, WSiP, Warszawa 1993

Kościelak R., Psychologiczne podstawy rewalidacji upośledzonych umysłowo, PWN, Warszawa 1989

Mrugalska K., Ruch i muzyka w służbie mowy. W: Logopedia 1991 nr 18

Polkowska J., Praca rewalidacyjna z dziećmi upośledzonymi umysłowo w szkole życia, WSiP, Warszawa 1994

Wyczesany J., Pedagogika upośledzonych umysłowo - wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnicza ?Impuls?, Kraków 1998