Autorami metody Dyna-Lingua M.S. (dawna nazwa: psychostymulacyjna metoda kształtowania i rozwoju mowy oraz myślenia) są logopeda Małgorzata Młynarska i psycholog Tomasz Smereka.

Psychostymulacja to kompleksowe działania, których celem jest aktywizacja naturalnych tendencji rozwojowych człowieka oraz tych mechanizmów psychicznych, od których zależy rozwój funkcji psychicznych.

Metoda Dyna-LinguaM.S. stosowana jest wobec dzieci z różnymi zaburzeniami rozwoju mowy i funkcji poznawczych oraz wobec dorosłych afatyków.

Głównym założeniem metody jest świadome i planowe wykorzystanie mechanizmów uczenia się, gdyż w przypadkach patologii rozwojowej nie można liczyć na naturalne dojrzewanie struktur poznawczych, spontaniczny rozwój funkcji językowych oraz intelektualnych.

Podstawę programu terapeutycznego stanowi diagnoza operacyjna, która jest sformułowana w dwudziestu dwóch punktach. Jedenaście dotyczy wątku logopedycznego i są one włączone do ogólnej kategorii mowa. Pozostałe dotyczą wątku psychologicznego i należą do kategorii myślenie.

Zagadnienia w kategorii mowa:

1. stan oddechu i głosu;
2. etap rozwoju mowy;
3. sposób przyswajania języka;
4. poziom rozumienia języka;
5. stopień opanowania reguł gramatycznych;
6. zakres słownictwa opanowanego przez dziecko;
7. sprawność narządów artykulacyjnych;
8. prozodia mowy;
9. spontaniczna aktywność słowna;
10. sposób przekazu informacji;
11. poziom opisu słownego; opowiadanie o zdarzeniach.

Zagadnienia w kategorii myślenie:

1. stan emocjonalny;
2. etap rozwoju myślenia;
3. relacje z przedmiotami i ludźmi, sprawność manualna;
4. poziom rozumienia zjawisk;
5. sposób planowania oraz zasady działania;
6. zakres pojęć opanowanych przez dziecko;
7. umiejętność rysowania i malowania;
8. ekspresja emocjonalna, poczucie rytmu i koordynacja ruchowa;
9. aktywność myślowa, podejście do problemów;
10. rozumienie relacji społecznych.

W zakres metody wchodzi szereg technik, procedur i zasad postępowania oraz określone strategie działania, które umożliwiają realizację poszczególnych zadań.

WĄTEK LOGOPEDYCZNY

W wątku logopedycznym metody Dyna-Lingua M.S. podstawową rolę odgrywa spontaniczna aktywność słowna (SAS), która jest efektem motywacji do komunikowanie się z ludźmi, co jest istotne w pracy z dziećmi autystycznymi oraz z afatykami. Terapeuta zmierza do wzbudzenia SAS, a po uzyskaniu tego efektu stosuje odpowiednie procedury rozwijania mowy, przede wszystkim w jej aspekcie komunikacyjnym. Aspekt poznawczy mowy jest rozwijany głównie w wątku psychologicznym.

Według zasad metody Dyna-lingua M.S. w pracy nad mową bierze się pod uwagę dwa jej aspekty, tzw. mowę impresyjną (rozumienie przekazu słownego) i mowę ekspresyjną (mówienie). W związku z tym u dzieci, które nie mówią, terapeuci rozwijają mowę impresyjną, czyli rozumienie przekazu słownego.

W metodzie stosuje się szereg technik (wyprowadzonych z praktyki) wspierających mówienie:

• rytmogesty; są to płynne obszerne ruchy rąk, towarzyszące mówieniu i stanowią ruchowe wsparcie wypowiedzi wyrazowych;
• kreacje ruchowe stanowiące wsparcie dla struktury dźwiękowej zdań;
• ćwiczenia narządów mowy połączone z ruchami rąk;
• system ćwiczeń oddechowo-głosowych opartych na bezpośrednim kontakcie z ciałem.

WĄTEK PSYCHOLOGICZNY

W metodzie Dyna-Lingua M.S. myślenie traktowane jest jak umiejętność rozwiązywania problemów. Umiejętność ta ma dwa aspekty: specyficzny i uniwersalny.

Aspekt specyficzny wiąże się z konkretnymi umiejętnościami oraz wiedzą na temat tego obszaru rzeczywistości, którego dotyczy problem. Z kolei aspekt uniwersalny rozwiązywania problemów dotyczy wykorzystania zdobytych umiejętności myślowych w rozwiązywaniu nowych problemów.

Jak dowodzi praktyka terapeutyczna i dydaktyczna, w pierwszych kilku etapach rozwoju myślenia dominuje aspekt specyficzny, co jest konieczne dla stworzenia podstaw bardziej uniwersalnych programów myślenie.

Podstawą myślenia jest zdolność dostrzegania problemu a następnie analizowania go, czyli formułowania subiektywnej diagnozy sytuacji problemowej. Z kolei powinny pojawić się pomysły rozwiązania problemu, które muszą być zestawione i porównane, zanim jeden z nich zostanie uznany za odpowiedni. Pomysł ten staje się podstawą planu, który kieruje działaniem. Uzyskane efekty powinny prowadzić do podtrzymywania planu, bądź do jego modyfikacji. Każda z wymienionych faz myślenia (rozwiązywania problemu) jest efektem uczenia się. Ważną umiejętnością, wśród uniwersalnych aspektów myślenia jest powstrzymywanie się od działania do czasu sformułowania planu. Chodzi więc o rozwój refleksji, czyli umiejętności hamowania tendencji do impulsywnego działania.

W psychostymulacyjnej metodzie rozwijania wymienionych umiejętności (w obu aspektach) stosuje się technikę głośnego myślenia. W praktyce oznacza to planowe działanie, któremu towarzyszy głośny i zrozumiały dla odbiorcy komentarz. Terapeuta głośno myśli , dzięki czemu modeluje analogiczną czynność u dziecka. Jest to istotny moment łączący w jedną całość pracę nad rozwojem mowy i myślenia.

Techniki stosowane w metodzie można zaliczyć do kategorii:

• bodźce emocjonalne;
• praca z ciałem;
• techniki behawioralne;
• aranżacja sytuacji terapeutycznych;
• rodzaje sytuacji zadaniowych;
• techniki komunikacyjne;
• strategie edukacyjne.

Metoda Dyna-Lingua M.S. realizowana jest w formie zajęć indywidualnych oraz grupowych (nie więcej jak dwadzieścia osób). W ćwiczeniach pomagają rodzice lub wolontariusze. Podstawową jednostką organizacyjną jest sesja terapeutyczna, która może trwać trzydzieści minut lub godzinę. Zajęcia grupowe obejmują: relaks psychostymulacyjny, ćwiczenia oddechowo-głosowe i energetyzujące, parateatralne i logorytmiczne.

Zajęcia prowadzone są we Wrocławskim Centrum Psychostymulacji i obejmują pracę indywidualną z każdym dzieckiem oraz wymienione formy pracy grupowej.

Bibliografia

Młynarska M., Smereka T., Psychostymulacyjna metoda kształtowania i rozwoju mowy oraz myślenia, Warszawa 2000