Rehabilitację głosu i mowy laryngektomowanych należy rozpoczynać zaraz po zagojeniu się ran po zabiegu chirurgicznym. Najpierw zawsze podejmuje się próby wykształcenia głosu i mowy przełykowej lub gardłowej, co daje szansę opanowania naturalnej mowy zastępczej. Decyzję o zastosowaniu protez i różnych urządzeń elektronicznych podejmuje się dopiero wtedy, gdy zostaną wykorzystane wszystkie możliwości opanowania naturalnej mowy zastępczej i nie przyniosą one rezultatu.
Do wykształcenia mowy zastępczej (przełykowej i gardłowej) wykorzystuje się metody klasyczne, a mowy przetokowej metody chirurgiczne.
Metody klasyczne:
- Metoda aspiracji (Seemana):
- wprowadzenie powietrza do przełyku odchylając głowę do tyłu,
- szybkie pochylanie się całym tułowiem do przodu, z jednoczesnym uciskaniem rękami klatki piersiowej,
- odbicie powietrza.
- Metoda Sterna:
- wprowadzenie powietrza za pomocą napojów gazowanych lub połykanie go.
- Metoda iniekcji
:
- wprowadzenie powietrza do przełyku za pomocą strzykawki i jednoczesny pomiar zmian ciśnienia odpowiednim przyrządem,
- rejestrowanie ciśnienia powietrza w przełyku w czasie mówienia.
- Metoda insuflacji
:
- wprowadzanie powietrza do przełyku (do 50 ml) przez zgłębnik lub balon Pulitzera.
-
Metoda Cornuta:
- nabieranie dużej ilości powietrza do jamy ustnej,
- wypchanie policzków,
- mocne zaciśnięcie warg i wypowiadanie głosek wybuchowych z przydechem.
-
Metoda wokalistyczna Mitrinowicz (wykorzystuje umiejętność podparcia oddechowego (appoggio):
- jednoczesne napinanie mięśni wdechowych i wydechowych, co umożliwia wydłużenie fazy wydechowej i wessanie powietrza do przełyku,
- połączenie z ćwiczeniami artykulacji.
Metody chirurgiczne:
- Wytworzenie przetok głosowych (chorzy mówią bezpośrednio po zagojeniu ran).
- Założenie protezy wentylowej dzięki czemu nie trzeba z chorymi prowadzić ćwiczeń kształtujących umiejętność wprowadzania powietrza do przełyku, co znacznie skraca czas rehabilitacji.
Bibliografia
Jastrzębowska G., Pelc-Pękala O., Mowa laryngektomowanych w: Logopedia Pytania i odpowiedzi, Opole 2001
Pruszewicz A. (red.), Foniatria kliniczna, Warszawa1992