Giełkot jest zaburzeniem mowy, którego zdefiniowanie sprawia duże trudności. Ogólnie giełgotem określa się mowę bezładną, czyli mówienie bez ładu i składu, które objawia się bardzo szybkim tempem mówienia (tachylalią) i chaotycznym sposobem językowego formułowania myśli.
Podstawowe symptomy giełkotu to:
- zaburzenie płynności mówienia, które nie jest jąkaniem,
- szybkie i/lub nieregularne tempo mówienia.
Objawom tym towarzyszą często zaburzenia języka, wymowy, uwagi, uczenia się, czynności percepcyjno-motorycznych.
Wg. Z. Tarkowskiego istotą giełgotu jest niewspółmierność między przeciętnymi lub wysokimi zdolnościami umysłowymi a niską sprawnością językową. Dysonans ten sprawia, że mówca rozumie siebie, ale nie jest rozumiany przez otoczenie. Charakterystyczne jest, iż osoba z giełgotem zwykle jest nieświadoma swojego problemu i w związku z tym rzadko z własnej inicjatywy zgłasza się do specjalisty.
Przyczyny giełkotu
- Dziedziczne - niemal w każdym przypadku giełkotu można doszukać się u jednego z rodziców (najczęściej ojca) różnorodnych zaburzeń mowy, których zwykle jest on nieświadomy.
- Organiczne - brak dojrzałości centralnego układu nerwowego, minimalne uszkodzenia zlokalizowane w okolicy podkorowej
Giełkot występuje czterokrotnie częściej u mężczyzn niż kobiet. Wyróżnia się dwa typy wpływów dziedzicznych: specyficzny i niespecyficzny. Dziedziczenie specyficzne występuje w rodzinach, w których często pojawiały się giełkot lub jąkanie. Z kolei dziedziczenie niespecyficzne objawia się w postaci niskich zdolności językowych przekazywanych z pokolenia na pokolenia.
Terapia giełkotu polega na:
- zwalnianiu tempa mówienia,
- obserwowaniu mowy własnej,
- planowaniu wypowiedzi słownej,
- aktywnym słuchaniu,
- bardziej naturalnym mówieniu.
Literatura
Tarkowski Z., Smul M., Giełkot, Warszawa 1988
Tarkowski Z. (red.), Neurologopedia, Lublin 2005
Tarkowski Z., Jąkanie. Giełkot w: Logopedia Pytania i odpowiedzi, red. Gałkowski T., Jastrzębowska G., Opole 2001