Teorie rozwojowe

Jąkanie powstaje w okresie kształtowania się mowy na skutek specyficznych czynników działających w tym okresie na dziecko. Dziecko w wieku przedszkolnym nie może jeszcze płynnie wyrazić swych myśli, czasem przeszkadzają mu napięcia emocjonalne. Nieumiejętne postępowanie z dzieckiem może utrwalić niepłynność mowy. Dziecko karcone lub ciągle poprawiane, zaczyna odczuwać nieudolność swego wyrażania się i powtarza wyrazy tak długo, dopóki nie wypowie ich bez trudu. Ale często, im dziecko bardziej walczy, tym bardziej jąkanie pogłębia się, pojawia się coraz większy strach i wstyd. Wg Johnsona niepłynność mowy (fizjologiczna) zdarza się u wszystkich dzieci, dlatego ważna jest reakcja osoby dorosłej, np. nazwanie fizjologicznej niepłynności jąkaniem, może utrwalić reakcję walki. Z kolei Van Riper sądzi, że początki jąkania wynikają z faktu, że układ nerwowy dziecka nie jest w stanie sprostać zbyt dużym wymaganiom otoczenia

Teorie organiczne

Jąkanie jest wynikiem różnic konstytucjonalnych lub neurologicznych w centralnym układzie nerwowym. Wyniki niektórych badań wskazują, że jest ono następstwem chorób, np. encefalopatii, epilepsji. Badacze wyróżniają dwie przyczyny jąkania: wewnętrzne (konstytucjonalne) ? dziecko dziedziczy neuropatyczne skłonności do jąkania oraz zewnętrzne, płynące z otocznia, np. szok, strach, choroba, przeciążenie.

Teorie neurotyczne

Jąkanie jest nerwicą. Występowania jąkania łączy się zazwyczaj ze stanami nadpobudliwości nerwowej. Uważa się, że opanowanie stanów emocjonalnych powinno doprowadzić do ustąpienia lub złagodzenia jąkania. Jąkanie staje się nerwicą, gdy zahamowania w mowie dojdą do świadomości mówiącego i zacznie on odczuwać lęk przed mówieniem.

Teorie psychologiczne

Jąkanie jest reakcją nabytą. Pojawić się może w wyniku zaburzeń emocjonalnych, zmian osobowości z powodu nieprzystosowania społecznego. Wśród czynników psychologicznych wymienia się: poczucie niepewności, lęk prze mówieniem, nadmierną samokontrolę procesu mówienia wraz z przewidywaniem trudności w mówieniu.