Układ nerwowy składa się z łańcuchów połączonych ze sobą komórek nerwowych zwanych neuronami. Każda komórka nerwowa składa się z ciała komórki, od którego odchodzą liczne dendryty (przyjmujące bodźce) i pojedynczy akson, czyli neuryt (przekazujący bodźce).
Rodzaje neuronów:
- receptorowe (dośrodkowe, czuciowe) przekazujące podniety z obwodu do ośrodków nerwowych;
- efektorowe (odśrodkowe, ruchowe) przewodzące bodźce z ośrodków do obwodu;
- kojarzeniowe, przekształcające podniety odbierane przez ośrod. ner. na określone reakcje, np. ruchowe.
Podziały układu nerwowego:
- pod wzgl. anatomicznym:
- centralny (mózg, rdzeń kręgowy);
- obwodowy (12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych).
- pod wzgl. funkcjonalnym:
- somatyczny - unerwiający mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletu i niektórych narządów wewnętrznych, np. krtani oraz zawierający ośrodki wyższych czynności nerwowych (psychicznych);
- autonomiczny(wegetatywny)- unerwiający mięśnie gładkie i poprzecznie prążkowane narządów wewnętrznych, kierujący czynnościami układu krwionośnego, pokarmowego, oddechowego i innych.
Układ pozapiramidowy (wzgórze wzrokowe i ciało prążkowane) - utrzymuje napięcie mięśni i reguluje automatycznie ich pracę. Uszkodzenie układu pozapiramidowego powoduje wzmożenie napięcia mięśni artykulacyjnych, zaburzenia natężenia głosu, rytmu i melodii mowy.
Układ piramidowy kieruje ruchami b. precyzyjnymi, zależnymi od woli człowieka, uświadamianymi sobie. Uszkodzenie powoduje zaburzenia funkcjonowania ruchowego aparatu mowy, brak koordynacji między oddychaniem i fonacją.