Świadomymi czynnościami człowieka kieruje kora mózgowa, stanowiąca ośrodek wyższych czynności psychicznych. Wyodrębnia się dwie części mózgu: półkula lewa i półkula prawa. Każda półkula zawiera:

płaty:

• czołowy, skroniowy, ciemieniowy, potyliczny;

okolice:

• ruchową, kinestetyczną (czucie ułożenia), słuchową, wzrokową;

ośrodki:

• węchowy, smakowy.

W korze mózgowej wyodrębniane bywają zwykle:

• ośrodki ruchowe - wysyłające bodźce do poszczególnych narządów ciała;
• ośrodki czuciowe - odbierające bodźce z poszczególnych narządów;
• ośrodki kojarzeniowe - pełniące funkcje scalające różnych czynności kory mózgowej.

Niektóre czynności w trakcie mowy są automatyczne i nieświadome, np. oddychanie, inne są nabyte, zmechanizowane, np. ruchy artykulacyjne narządów jamy ustnej, są też czynności dowolne i świadome. Tak więc w procesie mowy zaangażowane są różne ośrodki centralnego układu nerwowego. Najważniejsze z nich tzw. ośrodki mowy - mieszczą się w korze mózgowej. Są to:

• ośrodek Wernickego, zwany też słuchowym ośrodkiem mowy, obejmuje tylne części górnego zawoju skroniowego w lewej pólkuli;
• ośrodek Broca- okolica ruchowa mowy, pole nr 44 w lewym płacie czołowym;
• ośrodek Dejerina, tzw. wzrokowy ośrodek mowy (i pisma), w płacie potylicznym w pobliżu centrum wzrokowego.