Mowa jest złożoną czynnością psychiczną. W jej powstawaniu bierze udział wiele struktur organizmu, zlokalizowanych zarówno centralnie, jak i na obwodzie. Mowa zależy od budowy i funkcjonowania:

• ośrodkowego układu nerwowego;
• narządów mowy;
• narządu słuchu.

W ośrodkowym układzie nerwowym najważniejsze są zjawiska powstające w strukturach korowych, strukturach podkorowych i móżdżku (umożliwia odpowiednią szybkość i precyzję ruchów artykulacyjnych, fonacyjnych, które odbywają się bez naszej świadomości).

W korze mózgowej można wyróżnić rodzaje pól (obszarów):

• pola projekcyjne (pierwotne), w których kończą się szlaki, doprowadzajace bodźce danego charakteru (wrażenia słuchowe, wzrokowe, dotykowe). Uszkodzenie powoduje - w zależności od tego czy uszkodzeniu ulega płat skroniowy, potyliczny czy ciemieniowy- albo głuchotę centralną, albo ślepotę, albo zaburzenia czucia (ucisku, bólu, temperatury itp.).
• pola gnostyczne (wtórne), które są bezpośrednio związane z określonym analizatorem. Ich rola polega na przetwarzaniu informacji odbieranych przez pola projekcyjne, na dokonywaniu ich analizy i syntezy, na scalaniu wrażeń słuchowych, wzrokowych czy dotykowych w obraz całościowy danego przedmiotu. Uszkodzenie prowadzi do agnozji (np. chory słyszy, ale nie rozumie),czyli do zaburzeń percepcyjnych.
• okolice asocjacyjne wyższego rzędu (tzw. kora trzeciorzędowa), które nie są związane z poszczególnymi analizatorami, lecz sterują bardziej złożonymi procesami psychicznymi. Ich funkcją jest integrowanie informacji przesyłanych z pól drugorzędowych. Odpowiadają za kontrolę nad czynnościami poznawczymi (spostrzeganie, mówienie), nad emocjami oraz za pamięć trwałą.

Narządy mowy stanowią trzecie, najniższe piętro mechanizmów mowy. Obejmują układy: oddechowy, fonacyjny i artykulacyjny, kierowane przez struktury korowe i zależne także od działania nerwów obwodowych oraz od budowy anatomicznej wymienionych narządów. Uszkodzenie tych narządów lub obwodowej części układu nerwowego, odpowiedzialnej za przewodzenie impulsów nerwowych z części centralnej do narządów wykonawczych, prowadzi do zaburzeń mowy pochodzenia obwodowego.

Narząd słuchu i jego właściwości warunkują słyszenie i rozumienie mowy innych, a także kontrolę mowy własnej. Rozróżniamy słuch fizjologiczny i fonematyczny. Więcej informacji znajdziesz tutaj.