Mózgowe porażenie dziecięce nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej, a jest różnorodnym etiologicznie zespołem objawów chorobowych, głównie zaburzeń ruchowych. Wczesnymi objawami są zaburzenia podstawowych czynności fizjologicznych - ssanie, połykanie, zaburzenia rozwoju psychoruchowego.
Definicje w literaturze przedmiotu:
Wg prof. E. Marszał mózgowe porażenie dziecięce to wieloetiologiczny zespół wyrażający się poprzez zaburzenia ruchu i postawy, którego obraz kliniczny zmienia się z wiekiem w zależności od kolejnych etapów dojrzewania struktury i funkcji OUN.
Z kolei K. Szymańska określa mózgowe porażenie dziecięce jako pojęcie obejmujące grupę nie postępujących lecz często zmieniających się zespołów ruchowych będących następstwem uszkodzenia lub zaburzenia rozwojowego mózgu we wczesnym stadium jego rozwoju.
J. Czochańska pisze, że mózgowe porażenie dziecięce to różnorodne zaburzenia czynności i postawy, będące następstwem uszkodzenia mózgu znajdującego się w stadium niezakończonego rozwoju lub nieprawidłowościami w jego rozwoju nabytymi przed urodzeniem, w okresie okołoporodowym, lub po urodzeniu we wczesnym dzieciństwie.
M. Michałowicz stoi na stanowisku, że pod pojęciem mózgowego porażenia dziecięcego należy rozumieć powstałe w czasie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym nie postępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, za szczególnym uwzględnieniem ośrodkowego neuronu ruchowego.
Etiologia:
- krytyczny okres między 26-34 tygodniem ciąży,
- u wcześniaków jest pourodzeniowe (ciężkie niedotlenienie i krwawienie do i/lub okołokomorowe),
- wraz ze wzrostem masy ciała noworodka większą rolę odgrywają czynniki prenatalne,
- czynniki genetyczne (rodzinne zgodnie z prawem Mendla),
- chromosopatie,
- zakażenia wewnątrzmaciczne,
- małogłowie, wielkogłowie,
- czynniki prawdopodobne (niska punktacja Apgar, odma opłucnowa - powikłana, machaniczna wentylacja powyżej 7 dni).
Podział kliniczny:
Do dominujących w obrazie klinicznym objawów zaburzeń ruchowych należą:
- zaburzenia napięcia mięśniowego
- niedowłady kończyn
- ruchy mimowolne
- zaburzenia zborności ruchów i równowagi
- Porażenie lub niedowład mięśni jednej połowy ciała ? PORAŻENI KURCZOWE POŁOWICZE ? HEMIPLEGIA SPASTIKA
- Porażenie lub niedowład mięśni obu stron ciała ? PARAPLEGIA
W zależności od rozległości zaburzeń ruchowych wyróżnia się zespoły:
- niedowład jednej połowy ciała ? HEMIPLEGIA
- obu kończyn dolnych ? DIPLEGIA
- obu kończyn górnych i dolnych ? QUADRIPLEGIA
- kończyny górnej i obu kończyn dolnych ? TRIPLEGIA
- niedowład jednej kończyny dolnej ? MONOPLEGIA
Podział mózgowego porażenia dziecięcego wg Hagberga
- Zespoły spastyczne (uszkodzenie układu piramidowego) - napięcie mięśniowe jest większe niż prawidłowe (hipertonia)
- Zespoły dyskinetyczne, atetotyczne (uszkodzenie struktur i dróg pozapiramidowych) - napięcie jest na przemian zbyt duże i zbyt małe, nagle zmieniające się, ruchy mimowolne (postać hipertoniczna-hipokinetyczna lub hipotoniczna-hiperkinetyzna)
- Zespoły ataktyczne (uskodzenie móżdzku i jego połączeń) - napięcie mięśniowe jest zbyt niskie (hipotonia), bezład ruchowy, niezborność, dyskoordynacja ruchów, zaburzenia równowagi, niemożność wykonywania ruchów celowych, mowa skandowana
- Formy mieszane - występują objawy wszystkich trzech wymienionych zespołów
Nieprawidłowości towarzyszące mózgowemu porażeniu dziecięcemu:
- napady padaczkowe,
- opóźnienie rozwoju umysłowego,
- zaburzenia mowy (nieprawidłowości w zakresie oddychania, fonacji, artykulacji),
- zaburzenia słuchu i wzroku,
- zaburzenia połykania,
- zaburzenia wchłaniania,
- reflux żołądkowo-przełykowy,
- upośledzenie wzrastania,
- zaparcia,
- przykurcze, skolioza.
Literatura:
Mierzejewska H., Przybysz-Piwkowa M. red., Mózgowe porażenie dziecięce. Problemy mowy, Warszawa 1997